Voetbalvereniging Zwammerdam, meer dan een vereniging sinds 1948 …

Op 22 oktober 2013 bereikte de Voetbalvereniging Zwammerdam de pensioengerechtigde leeftijd (ooit was die 65 jaar). Hoewel de vereniging nog altijd vitaal is en de blik ambitieus op de toekomst richt, is het ook van belang om de rijke geschiedenis van deze mooie dorpsclub te beschrijven. Hieronder volgt een historisch overzicht. Voor een complete geschiedschrijving voor de eerste vijftig jaar van de vereniging verwijs ik de geïnteresseerde naar het onvolprezen jubileumboek dat in 1998 is samengesteld.

Oprichting en eerste jaren, 1948-1961

Het ontstaan van de voetbalvereniging Zwammerdam kent zijn oorsprong in het hotel ‘De Rustende Arend’ gelegen in het hart van Zwammerdam. Na de eerste bijeenkomst op 22 oktober 1948 bleek al snel dat er voldoende animo was om een voetbalclub te starten en er werden dan ook spijkers met koppen geslagen. Op de eerste ledenvergadering van 25 november van datzelfde jaar werd bepaald dat de club onder de naam Zwammerdamse Voetbal Vereniging (Z.V.V.) door het leven zou gaan. Daarbij gestoken in een groen shirt, groene sokken en witte broek. Onder leiding van de eerste voorzitter dhr. Eijkelenboom en vele andere enthousiaste (bestuurs)leden werd er hard gewerkt aan het speelklaar maken van het terrein aan de Spoorlaan.

Het seizoen 1949-1950 werd het eerste seizoen waarin de voetbalvereniging deel zou nemen in competitieverband. Z.V.V. werd toegelaten tot de zaterdagmiddag afdeling van de K.N.V.B. afdeling Gouda. Nu kenmerkten de naoorlogse jaren zich door een sterk verzuilde samenleving, waarbij ook veel voetbalclubs verzuild waren. De katholieken en neutralen (openbaren) voetbalden op de zondag, terwijl de protestantse zuil de zaterdag hanteerde. Echter bij het aanvraagformulier om toelating tot de K.N.V.B. blijkt dat onze vereniging geen voorkeur voor geloof of levensovertuiging uitspreekt. Het eerste competitiejaar werd gelijk afgesloten met een kampioenschap, waarmee Z.V.V. zich een plaats in de hoogste klasse van de Goudse bond had verworven. De daaropvolgende jaren werden vooral gebruikt om de vereniging op allerlei fronten te verbeteren. Er kwamen meer jeugdteams die midden jaren vijftig in navolging van het eerste elftal successen wisten te boeken. De accommodatie werd verder uitgebreid en de velden geëgaliseerd.

De vereniging maakte dus een groei door op zowel sportief als materieel vlak. Onder toeziend oog van burgemeester Van Dobben de Bruijn van Zwammerdam kon in 1956 het sportterrein in gebruikt worden genomen. De sportieve bekroning kwam met het kampioenschap van het eerste elftal in het seizoen 1956-1957, hetgeen promotie naar de vierde klasse van de K.N.V.B. betekende. Nu Zwammerdam de ‘onderbond’ verlaten had, moest de clubnaam worden veranderd in V.V.Z., daar een club uit Noord-Holland de afkorting Z.V.V. al gebruikte. Zodoende is onze clubnaam voetbalvereniging Zwammerdam (V.V.Z.) ontstaan. Overigens mocht V.V.Z. het volgende seizoen weer terug naar de onderbond, de vierde klasse bleek toen nog een maatje te groot. Op 7 november 1961 verkreeg V.V. Zwammerdam koninklijke goedkeuring. Een heugelijk feit, maar roerige jaren lagen in het verschiet.

De groei naar volwassenheid, 1961-1977

Vanaf begin jaren zestig had V.V.Z. te kampen met een teruglopend ledental en onzekerheid bij de financiering van een eigen clubhuis. Dat laatste had te maken met de annexatie van Zwammerdam door Alphen aan den Rijn in 1964. Waar de selectie zich in een sportieve malaise bevond, wisten de lagere seniorenelftallen successen te boeken. Het animo om bij V.V.Z. te voetballen nam weer toe. Waarmee de behoefte aan een eigen clubhuis al maar toenam. De gemeente Alphen wilde de subsidiekraan echter niet openzetten, waardoor er meer van de Dammenaren zelf gevraagd werd. Na de nodige pijn en moeite werd eind jaren zestig zowel de financiering als de aanbouw zelf gerealiseerd, waarbij onder andere toenmalig voorzitter ’t Hart het voortouw nam.

In 1972 was er ook sportief weer een reden voor een feestje. Het eerste elftal behaalde opnieuw het kampioenschap en mocht het daaropvolgende seizoen proberen zich te handhaven in de vierde klasse. Zoals dat zo vaak zou blijken, was het verblijf in de vierde klasse van korte duur. Ook in 1975 wist het eerste elftal terug te keren naar de vierde klasse om er niet al te lang daarna weer uit te vliegen.

Midden jaren zeventig kwam er in navolging van het eerste clubblad ‘De Zwammer’ ons officiële clubblad, dat vanaf 1974 tot 2007 uit zou komen. In de loop der jaren zou het clubblad naast de gebruikelijke informatievoorziening ook gevuld worden met prachtige wedstrijdverslagen van o.a. Charly, de Jubilaris, Raradonna en natuurlijk schrijftalent Pieter Koolwijk (thans succesvol kinderboekenschrijver) Spotprenten, wist u datjes enzovoorts.

De groei naar volwassenheid kreeg in 1976 een nieuwe impuls toen werd besloten om de kantine (zoals deze er nu staat) te gaan bouwen. De eerste steen werd gelegd op 18 december 1977 door toenmalig erelid en vrijwilliger van het eerste uur, dhr. J.P. Hunink.

Ontwikkelingen binnen de vereniging, 1978-1998

Nu de accommodatie weer op orde was, werden de pijlen binnen de vereniging op andere zaken gericht. Zo werd er op financieel gebied het een en ander veranderd. De verbetering van het gebouw en terreinen was uiteraard niet gratis geweest. De contributie ging omhoog, er moest rekening worden gehouden met de BTW grens en er werd een nieuw contract met een andere brouwer afgesloten voor de bar. Het eerste elftal liet in het seizoen 1982-1983 op uiterst positieve wijze van zich horen. Het werd met grote overmacht kampioen. In een spektakelstuk tegen buurtclub WDS werd de titel door een ontketend Zwammerdam binnengehaald. Nadat de club het daaropvolgende seizoen weer moest afdalen naar de Goudse bond wist het vier jaar later wederom te promoveren en dat wederom in een wedstrijd tegen WDS.

Eveneens kenmerkend voor de jaren tachtig was de verdere professionalisering (zover je daarvan mag spreken bij een amateurclub) van de voetbalvereniging. Zo werd ons eerste elftal gesponsord door de Onderlinge Brandwaarborg Maatschappij. Een sponsor die zich geruime tijd aan de vereniging zou verbinden. Ook kende het bestuur een novum voor de regio, door de geruime vertegenwoordiging door vrouwen. Zo ook de voorzitter van de vereniging en thans erelid, mevrouw Wil Nijssen, welke een groot aantal jaren haar diensten zou verlenen aan de club. Een mooi intermezzo werd gevormd door de oefenwedstrijd die V.V.Z. mocht spelen tegen Feyenoord 2. De Rotterdammers met illustere namen als Wijnstekers en Heus in de gelederen, scoorde er lustig op los. Het werd 0-12. Trainer Lex Schoenmaker verontschuldigde zich voor de grote uitslag, terwijl Ben Wijnstekers achter de rokken van de Zwammerdamse schonen aanging. In het daaropvolgende seizoen mochten ook de A en C junioren aantreden tegen hun leeftijdsgenoten van Feyenoord.

Naast deze opstekers voor de jeugd en het eerste elftal zaten ook andere elftallen niet stil. Bij de senioren was er in de jaren tachtig een legendarisch elftal ontstaan dat de passende bijnaam van de Gele Rakkers mocht dragen. Dit was een elftal met een geheel eigen visie op het spelletje. Het recreatieve aspect stond centraal en de kwaliteiten van dit elftal werden doorgaans in de derde helft ten volste geëtaleerd. De Gele Rakkers hadden naast hun shirts met eigen logo zelfs hun eigen clubblad, De Schuimkraag, waarin wedstrijdverslagen, activiteiten en tekeningen te vinden waren omtrent het wel en wee van dit team.

Aan het begin van de jaren negentig zou er nog een ander uniek elftal worden geformeerd bij V.V. Z. Het G- elftal. Een flinke delegatie van de meest sportieve voetballiefhebbers van de Hooge Burch (het hedendaagse Ipse De Bruggen) konden hun kunsten gaan vertonen bij V.V.Z.  Daarbij geleid door de nodige vrijwilligers die het spelplezier centraal stelden. Het G-elftal haalde zelfs landelijk het nieuws toen de NCRV in 1992 besloot een documentaire te maken over één van de spelers, Hareld Staal. Helaas is het G- elftal momenteel niet actief, maar wie weet wat de toekomst brengen moge.

De accommodatie bleef een constante bron van zorg. Zo werd het dak van de kantine in 1989 gerenoveerd, ten dele gefinancierd uit een succesvolle sponsorloop. Ook het trainingsveld kreeg een nieuwe ondergrond, maar tot grote tevredenheid stemde dit niet. Het zogeheten Gebakoveld ofwel grindveld zou de gehele jaren negentig en het begin van het nieuwe millennium een ware bron van ergernis vormen. Stofstormen in de zomermaanden, modderpoelen in de lente en herfst en een rotsachtig maanlandschap in de winter. Zo zou je het trainingsveld destijds kunnen omschrijven. Gelukkig beschikt de vereniging inmiddels vele jaren over een kunstgrasveld. Een meer succesvolle operatie is het plaatsen van lichtmasten rond veld 2 dat in 1992 tot gereedheid kwam.

Van jubileum tot jubileum, 1998 – heden

Waar het sportief niet erg mee zat midden jaren negentig, maakte V.V. Z. zich wel degelijk op voor een feestje. In 1998 zou de club namelijk 50 jaar bestaan. Een bijzonder heugelijk feit dat met tal van activiteiten gevierd zou worden. Zo werd er een koeschijtwedstrijd gehouden, geheel indachtig de polderafkomst van onze club. Het eerste speelveld werd in vlakken ingedeeld en een ieder kon een virtueel vlak als lot kopen.  Toen de loten eenmaal verkocht waren werd er een koe losgelaten op de grasmat. Daar waar dit mooie beest haar ontlasting wenste achter te laten, daar was de winnaar van het koeschijten. Dat werd uiteindelijk Jan de Maar. Ook werd een jubileumboek samengesteld door de jubileumcommissie, waarin de geschiedenis van vijftig jaar voetbalvereniging Zwammerdam was opgetekend.

Ook mocht het eerste elftal een oefenwedstrijd spelen tegen de destijds in de eredivisie uitkomende Cambuur Leeuwarden. De Friezen lieten geen spaan heel van onze jongens en keerden met een 0-13 overwinning huiswaarts. Er waren tal van andere activiteiten, maar in het bijzonder te noemen was toch wel het optreden van De Havenzangers en de Limburgse cultband Rowwen Hèze in een feesttent op het trainingsveld.

Op sportief vlak was het dus niet al te best. In de aanloop naar het jubileumjaar was V.V.Z. terechtgekomen in de vijfde klasse. De laagste afdeling voor standaardteams. Verwoede pogingen hogerop te komen leverde aanvankelijk niets op. Maar met de hulp van enkele goede spelers die zich aan de club zouden verbinden en de eerste vruchten van het succesvolle Jeugdplan (waarvan Jozef Kindt en PJ Geerlof de grondleggers waren) zou het deze jongens toch lukken om de lagere regionen van het amateurvoetbal enigszins te ontstijgen. Na een imponerende reeks overwinningen werd Zwammerdam 1 in het seizoen 2002-2003 kampioen in de vijfde klasse. De platte kar kon eindelijk weer eens van stal. Het eerste jaar na promotie wist V.V. Z. zich met effectief countervoetbal te handhaven. Gaandeweg werd het elftal ook voetballend beter en onder leiding van succescoach PJ Geerlof werd in het seizoen 2005-2006 een uniek resultaat behaald. V.V.Z. werd kampioen in de vierde klasse en zou voor het eerst promoveren naar de derde klasse. De kampioenswedstrijd tegen Sportief werd ook vastgelegd voor het nageslacht door de camera’s van Alphen Stad TV.

Na een aantal seizoenen knap te hebben meegedraaid moest het eerste elftal weer afdalen naar de vierde klasse, welke door een herindeling bij de KNVB nu was verworden tot de laagste klasse voor standaardteams. Lang zou het verblijf in de vierde klasse niet hoeven te duren. Onder leiding van het trainersduo Leendert van Kempen en Peter Kremer wist V.V.Z. zich in het seizoen 2010-2011 te plaatsen voor de nacompetitie. Via twee spectaculair gewonnen wedstrijden tegen onze  buren Alphia (eveneens vastgelegd door Alphen Stad TV) behaalde V.V.Z. de eindstrijd tegen het Zoetermeerse DWO. Na een zenuwslopende penaltyreeks, waarin de opgetrommelde veteraan Henk van der Louw jr. een heldenrol op zich nam, wist Zwammerdam promotie naar de derde klasse af te dwingen. Daarin speelt het momenteel nog steeds.

Naast de komst van het kunstgrasveld is er ook aan de accommodatie zelf veel gesleuteld de afgelopen jaren. Zo werd er in 2006 actie gevoerd om twee nieuwe kleedkamers, een materiaalhok en een commissiekamer te realiseren. Een grote verloting en een mogelijkheid tot koop van ‘bouwstenen’ moesten de financiën enigszins dekken en aan de andere kant werd er onder de bezielende leiding van, de inmiddels naar de Dominicaanse Republiek geëmigreerde, Gerrit Noordhoek met man en macht gewerkt aan de daadwerkelijke bouw van de kleedkamers. Een andere modernisering is de komst van een eigen website. De site www.vvzwammerdam.nl is bedacht door Thomas Wattimena en Nick van Leeuwen, latere beheerders waren Rini van Harselaar en sinds een paar jaar Paul Albregt. Sinds een aantal jaar heeft de website ook de rol van het clubblad overgenomen. Naast de accommodatie en de website is er de laatste jaren ook hard gewerkt aan een nieuw sponsorbeleid, waarvan wij de vruchten beginnen te plukken.

In 65 jaar tijd is de Voetbalvereniging Zwammerdam uitgegroeid tot een rijk geschakeerde, financieel en sportief gezonde vereniging. De vereniging blijft natuurlijk in ontwikkeling. Zo is er de afgelopen jaren een samenwerking met S.V. Aarlanderveen aangegaan wat betreft het vrouwenelftal, dat nu de prachtige naam van Zwammerdam Aarlanderveen Combinatie draagt.

Onze jeugd heeft ook enkele talenten afgeleverd die nu het profvoetbal bestormen. Zo werd Lucas Woudenberg bij de D-pupillen gescout door wijlen Wlodi Smolarek en speelt sinds jaar en dag bij Feyenoord en het Nederlands jeugdelftal. Zodoende is de vereniging ook amateurpartner geworden van Feyenoord. Lucas is nog altijd verbonden aan onze vereniging als jeugdtrainer. Ras-Ajacied Sabine Verheul heeft jarenlang met de jongens meegevoetbald bij Zwammerdam, maar is daarna via RCL in het vrouwenprofvoetbal terechtgekomen. Na een avontuur bij ADO Den Haag voetbalt zij tot het faillisement bij FC Utrecht. Wie weet ooit in de Arena, maar nu weer terug bij RCL. Voor de jongste voetballertjes is er tegenwoordig ook smurfenvoetbal, terwijl de 40 plussers zich op de vrijdagavonden inspannen in onderlinge toernooitjes met streekgenoten en wordt gewerkt aan 60-plus-voetbal vanaf 2015.

Naast al deze nieuwe ontwikkelingen blijven er ook succesvolle activiteiten van alle tijden over. Te denken aan het Jeugdkamp, al tientallen jaren een begrip binnen onze vereniging. In het verleden dikwijls op locatie, tegenwoordig lekker dicht bij huis op de vereniging. Er is de boterletteractie, boutmiddagen (niet per se meer rond kersttijd overigens) en natuurlijk de Familiedag, waar heel Zwammerdam zich van zijn meest sportieve en gezellige kant mag laten zien.

Stip aan de horizon

Op de Ledenvergadering van 29 oktober 2012 is er veel gepraat over de toekomst van VVZ. Twee grote uitdagingen komen op ons af. Er zijn enerzijds sombere vooruitzichten voor ons ledenbestand gezien de demografische ontwikkelingen van het dorp Zwammerdam. Maar aan oplossingen wordt hard gewerkt, bijvoorbeeld door meer onderscheidend bezig (o.a. gemengd voetbal, 45 plus-voetbal, 60-plus voetbal) te zijn en ons verzorgingsgebied (samenwerken met S.V. Aarlanderveen en de alliance met de Amerikaanse semi-profclub Bellingham United FC) uit te breiden. Anderzijds staat ons een flinke verbouwing van de kleedkamers in 2014 en de kantine op iets lange termijn te wachten, waarvoor weer de nodige financiële onderbouwing en mankracht moet worden gemobiliseerd. Het jubileumjaar 2013 kende een fantastische feestweek. Al met al nog genoeg werk aan de winkel voor onze nog lang niet bejaarde voetbalvereniging. In december 2014 wonnen we een zogennaamde pitch en kregen we een drie-jarig sponsorcontract met INGbank-Nederland.

Geraadpleegde literatuur

• V.V. Zwammerdam Jubileumboek 1948 – 1998, red. P. Geerlof e.a. (Alphense Handelsdrukkerij 1998)
• Officieel orgaan van de voetbalvereniging Zwammerdam (1974-2007, collectie C. van Denderen)
• Notulen diverse ledenvergaderingen
• De Schuimkraag
• www.vvzwammerdam.nl
• www.zwammerdam.net
• www.alphenstadfm.nl